MANTIΝΑΔΑ : τρόπος έκφρασης απο την Αρχαία Ελλάδα

Το όνομα "μαντινάδα" θεωρείται εξελληνισμένος τύπος του ενετικού "mantinada" που είναι ταυτόσημο με το ιταλικό "mantinatta". Όμως αυτό το είδος υπήρχε και προ της Ενετοκρατίας όπως αποδεικνύεται σε βυζαντινό χειρόγραφο του 15ου αιώνα όπου περιέχονται τα "Καταλόγια" (βυζαντινά λαϊκά νυκτερινά τραγούδια) τα οποία και είναι μαντινάδες όπως για παράδειγμα τα δύο ακόλουθα βυζαντινά:

Εψές επερνοδιάβαινα, κόρη, εκ της γειτονιάς σου
κι η γειτονιά σου μ΄ ήννοιωσεν και συ κόρη εκοιμάσου.(!)

Όλοι δοξεύουν μ΄ άρματα, όλοι με τα δοξάτια (αντί δοξάρια)
κι εσύ εκ το παραθύρι σου δοξεύεις με τα μάτια. (!)

Αλλά και στην ελληνική αρχαιότητα παρατηρούνται τέτοια άσματα, του αρχαίου "κώμου" των υπερεύθυμων που κατά ομάδες μετά από γλέντι (ευωχία) περιερχόμενοι τους δρόμους τραγουδούσαν «εκωμαόδουν» τα αισθήματά τους κάτω από τα παράθυρα των εκλεκτών τους. Χαρακτηριστικό το δίστιχο του αλεξανδρινού ποιητή Καλλίμαχου που αποκαλεί την καλή του Κωνώπιον:

Ούτως υπνώσαις, Κωνώπιον ως εμέ ποιείς
κοιμάσθαι ψυχροίς τοίσδε παρα προθύροις

(=Έτσι νάδινε ο Θεός να κοιμάσαι κι εσύ Κωνώπιον όπως
κι εμένα με κάνεις να ξαγρυπνώ μπρός στα κρύα σου παράθυρα)

Συνεπώς ως είδος λαϊκού τραγουδιού φέρεται να είναι αρχαίο ελληνικό.

 Από παλιά γίνονταν αγώνες με μαντινάδες-έθιμο που το συναντούμε στην αρχαιότητα στα έπη του Ομήρου, όπου οι ραψωδοί εγνώριζαν ολόκληρα τμήματα του έπους. Επρεπε λοιπόν να έχουν την ετοιμότητα, όταν ένας τραγουδούσε, να αρπάζει ο άλλος τη σωστή συνέχεια προλαβαίνοντας τον αντίπαλό του που σάστιζε και δεν μπορούσε να συνεχίσει.

Μα και στο Θεόκριτο βρίσκομε 24 διπλούς στίχους που τους τραγουδούν εναλλάξ δυο βοσκοί.

 Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι οι μαντινάδες σαν έθιμο έχουν τις ρίζες τους στη βαθειά αρχαιότητα σε πολλά ελληνικά μέρη αλλά ιδιαίτερα στην Κρήτη. Και πάντα από τα αρχαία χρόνια με τη συνοδεία της αιώνιας λύρας. Είναι το γνωστό μουσικό όργανο που διατηρεί πάντα το ίδιο όνομα αλλά σχήμα διαφορετικό στο πέρασμα του χρόνου. Η λύρα συνόδεψε τον αρχαίο ραψωδό και συνοδεύει σήμερα το νεοέλληνα λυράρη, είτε τραγουδώντας τα ηρωικά κατορθώματα ενός Ακρίτα, είτε αυτοσχεδιάζει δίστιχα.

 Εκτός όμως από την ιδιότητα της μαντινάδας να εκφράζει τα συναισθήματα του λαού μας, (χαρά, λύπη, αγωνία, πάθος, πόθος, πατριωτισμό και προπαντός αγάπη), έχει και μια άλλη ιδιότητα: Αποτελεί μέσον επικοινωνίας και καταξίωσης των ανθρωπίνων συναισθημάτων.